Alzheimer Hasta Bakımı

Alzheimer Hasta Bakımı

Alzheimer hastalığı 1907’den beri bilinen ve demansın en sık sebebi olan kronik nörodejeneratif  bir hastalıktır. Ancak henüz kesin fizyopatogenezi ortaya konamamıştır. Histopatolojik olarak senil amioid plaklar , nörofibriler yumak  oluşumu, sinaps-nöron kaybı ve beyinde belirgin bir atrofi mevcuttur.  Alzheimer hastalığı , demans tablosunun en sık nedeni (%60-80) olan kronik nörodejeneratif bir hastalıktır. Her yıl tüm dünyada 4.6 milyon yeni Alzheimer olgusu geliştiği tahmin edilmektedir. İlk olarak 1907 yılında Alman hekim Alois Alzheimer tarafından klinik ve nöropatolojik özellikleri ile tanımlanmıştır. Hastalığın görülme riski yaşa bağlı olarak logaritmik biçimde artar. Yaşı 60-65 arasında olan popülasyonda görülme sıklığı yaklaşık olarak %0.1 iken 85 yaşın üzerinde görülme sıklığı %47’ye kadar çıkar. 2050 yılında dünya nüfusunun %25’inden fazlasının 65 yaşın üzerinde olacağı öngörülmektedir. Bu rakamlar artan yaşlı nüfusu ile birlikte logaritmik oranda artan Alzheimerin gelecekte en önemli sağlık sorunlarından biri olacağı izlenimini vermektedir. 1999 yılında ülkemizden bildirilen bir çalışmada Türkiye’deki Alzheimer hastası sayısının 200.000’in üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. 

Epidemiyolojik çalışmalar Alzheimer hastalığının tek bir faktöre bağlı olmadığına işaret etmektedir. Hastalığın oluşmasında yaşlanmaya bağlı olarak nöronal ve santral vasküler bozukluklar çok önemli bir role sahiptir. Bunun yanında kafa travmaları, virüs enfeksiyonları ve metabolik lezyonlar da Alzheimer hastalığı riskini artırmaktadır. Son zamanlarda yüksek miktarda doymuş yağ ile beslenmenin Alzheimer’e yakalanma riskini artırdığı ileri sürülmektedir. Öte yandan bazı vakalarda genetik yatkınlığın önemli ölçüde katkısı söz konusudur. AH’nin ailesel formlarının saptanması ve sorumlu genlerin öğrenilmesi, aşağıda değinileceği üzere, AH’nin patofizyolojisinin daha iyi anlaşılmasına imkan sağlamıştır. AH’de genetik faktörler büyük oranda hastalığın gelişimi için çevresel faktörlere bir yatkınlık zemini oluşturan risk faktörü niteliğindedir. Yani genetik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileşimi ile AH oluşur. AH’li olguların çoğu sporadiktir. Başlangıç yaşı 20’li yaşlara kadar inebilir. 

Bunama zihin işlevlerinde kaybı niteleyen bir kelimedir. Burada önemli olan nokta normal bir zihinsel gelişme sonrasında bu işlevlerin kaybı durumunda bunamanın ortaya çıkmasıdır. Alzheimer hastalığı bunama yapan hastalıklar içinde en sık izlenen bozukluktur. Bu hastalık yeni bir hastalık olmasa da hastaların sayısı giderek artmaktadır. Çünkü hastalık ile ilgili en önemli risk faktörü yaştır ve yaşlanma kaçınılmaz bir durumdur. Günümüzde tüm dünyada  en hızlı artan yaş grubunu 65 yaş ve üstü kişiler oluşturmaktadır. Alzheimer hastalığının görülme sıklığı  yaş ile artmaktadır (65 yaş üstü 100 kişiden  8'inde  Alzheimer hastalığı görülmektedir). 21. yüzyılda doğal, sosyal veya ekonomik felaketlerle karşılaşılmazsa hastalığın görülme sıklığı daha da artacaktır.  Günümüzde Türkiye’de 300 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülmektedir. Genç nüfusun giderek yaşlanacağı bir ülke olarak Türkiye’de 30-40 yıl sonra bu hastalığın en önemli sağlık sorunu olacağını söylemek münecimlik olmayacaktır.

Alzheimer hasta lığı yaşayan aile bireyleri de zor sürecden geçmekte oluyorlar.Hasta takibi ve ilaç takibi önemli.Alzheimer hasta yakınları destek amaclı evde bakım veya bakımevi hizmeti yardımı alma zorunluğu yaşıyorlar.

Alzheimer hastalığı henüz nedeni tam aydınlatılamayan şekilde beyin hücrelerinin programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle olmaktadır (yaşla beraber her kişide beyin hücre ölümü olmaktadır ama Alzheimer hastalığında bu süreç çok hızlı ve erken olmaktadır). Hücre ölümüyle birlikte beyin yavaş büzüşmeye başlar ve küçülür (bkz şekil 1) Alzheimer hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir, bir kanser hastalığı değildir.  Çok nadir (yaklaşık 100 hastanın 5'inde) olmakla birlikte ırsi formları da mevcuttur ama bunlara nadir rastlanmaktadır.
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de bir takım risk yaratan durumlar günümüzde tanımlanmıştır.

Bunlar
1. Yaş (değiştirilemez faktör)
2. Geçmişte depresyon (değiştirilebilir faktör)
3. Damar hastalıkları (Kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği...) değiştirilebilir faktörler
4. Geçmişte ciddi kafa yaralanmaları
5. Düşük eğitim düzeyi
6. APOE4 taşıyıcılığı.

Bunların dışında birçok daha az ehemmiyette olan risk faktörleri tanımlanmıştır fakat bunlara burada değinilmeyecektir.
Hastalıkta ortalama süre 8 yıldır. Buna karşın bazı hastalarda hastalık çok yavaş ilerlerken bazılarında da kısmen daha hızlı ilerlemektedir. Hastalık erken, orta ve ileri evre olarak 3 evreye ayrılabilir.

Hastalık evresine göre tanımla yapılıp, ilaç düzenlemesi uygulanıyor. Sosyal aktiviteve  fizoterapist eşliğinde destek terapiler Yaşlı için önem kastediyor. Uyku düzeni, beslenme önemli şartlardır.

Bakımevi olarak, Nörolojik hasta takibinde profesonyel sağlık personeli hizmet vermektedir.

Saglıklı günler dileriz